De speer – de koning van de Chinese handwapens

In de geschiedenis van de vechtkunst waren speren, samen met de lange stok en de boog, de meest gebruikte militaire kungfuwapens. Chinese soldaten gebruikten speren in allerlei vechtsituaties (te voet en te paard). Later heeft de speer zelfs bewezen superieur te zijn aan de westelijke bajonet in het korte-afstand-vechtscenario. De speer is licht en kan worden gebruikt met hoge snelheid en grote behendigheid. Vanwege hun bezieling symboliseren de bewegingen van de speer het lichaam van een golvende draak. De veelzijdige speer wordt de ‘koning van alle kungfuwapens’ genoemd.

De speer evolueerde al heel vroeg in de geschiedenis van de Chinese krijgskunsten en behoort tot de categorie oudste en belangrijkste lange steekwapens. De eerste exemplaren werden gemaakt door taps toelopend een hoek aan het uiteinde van een bamboestok te snijden. De lengte van een speer varieerde al naar gelang de lengte van de gebruiker en de specifieke vechtmethoden die werden gebruikt. In het verleden werden er ook speren met een metalen schacht gemaakt. Deze wapens waren sterk en krachtig, maar hun gebruik in gevechten was langzaam en weinig flexibel.

Hard én flexibel

Met het oog op de gewenste kwaliteit en hanteerbaarheid werden Chinese speren vooral gemaakt van verschillende houtsoorten. Hierdoor namen de snelheid en het aanpassingsvermogen van de gebruikte technieken toe. Een houten wapen was bovendien lichter en bood tevens een veel snellere en goedkopere methode om ze in grote aantallen te kunnen maken. Meestal werd hiervoor de Chinese esdoorn gebruikt, gewaardeerd vanwege zijn kwaliteit als harde en flexibele houtsoort. Vooral deze flexibele kwaliteit zorgt voor de ziel van Chinese speertechniek. Ongeacht het type hout werd de stam altijd lange tijd gedrenkt in olie om de veerkracht en sterkte te vergroten. Dit maakte het wapen ook bestand tegen vocht, schimmel, hitte en kou en vergrootte zo de levensduur ervan.

Veel voorkomend en herkenbaar aan de Chinese kungfuspeer is de rode kwast (tassel) van paardenhaar. Deze typische verschijningsvorm was niet alleen gekozen uit esthetisch oogpunt, maar diende ook twee primaire functies: afleiding en – veel belangrijker – het stoppen van vocht (bloed) op de schacht. Om deze reden werd de haarkwast de ‘bloedstopper’ (xue dang) genoemd.

Offensief en defensief

Het belangrijkste kenmerk van de speertechnieken is de flexibiliteit en snelheid van de bewegingen. De technieken zijn puntgericht, duidelijk en praktisch. De belangrijkste offensieve basistechnieken van de Chinese speer zijn: gerichte steek, snij- en slagbewegingen. De voordelen bij deze technieken zijn het bereik en de zeer hoge snelheid bij gebruik tegen de kortere slag- of steekwapens van die tijd. Bij defensief gebruik kan de speer rond het wapen van een vijand worden ‘gewikkeld’, waardoor diens grip wordt verzwakt of vernietigd.

De basistechnieken van de speer omvatten prikken, stoten, cirkelen, blokkeren, wijzen, porren, vasthouden en wringen. Hoewel deze basistechnieken en -methoden eenvoudig uit te voeren zijn, is het ook subtiel en buitengewoon moeilijk om het gebruik van de speer goed onder de knie te krijgen. Bij de oefeningen wordt aangeraden de speer stevig en flexibel vast te houden. Een manier waarbij men leert om bij vooruitgaan ook snel en soepel te kunnen terugtrekken. Dit om de tegenstander snel en direct te prikken met de focus op de punt van de speer. Deze belangrijke basisvaardigheid in de speertechniek staat symbool voor de snelle aanvalsbeweging van de slang. Samen met de in alle kungfuroutines cirkelvormig bewegende speerpunt vormt dit het fundament van de speertechniek.

Zwartegordelniveau

Sinds kort ben ik op zaterdagochtend gestart met extra lessen in de Zuid-Chinese speertechniek in mijn kungfuschool. Aangezien deze specifieke wapentechnieken moeilijk te meesteren zijn en een enorm effect hebben op het versterken van het lichaam, geef ik ze alleen door aan mijn zwartegordeldragers. De conditionering van de speerbewegingen vormt een waardevolle toevoeging aan hun beoefeningsniveau. Het leren van deze speerbewegingen in combinatie met innerlijke focus ontwikkelt explosieve innerlijke kracht. Zij bezitten in hun beoefeningsfase de mogelijkheid om de technieken hiermee te verfijnen en onze speerstijlvorm (Feilong hongyingqiang 飛龍 红樱枪 – Speer van de vliegende draak) geheel tot zijn recht te laten komen.

“矛像一条游龙   剑就像飞翔的凤凰.”

De speer is als een zwemmende draak; zwaard is als een vliegende Phoenix.

Peter